Destekleyen kuruluş: TÜBİTAK (ARDEB 1002)
Yürütücü: Prof. Dr. Canan Uluoğlu
Yardımcı Araştırmacılar:
Arş. Gör. Dr. Muhammed Cihan Güvel
Arş. Gör. Dr. Utku Aykan
Proje açıklaması:
Modern dünyada insanların büyük kısmı yeterli miktarda uyuyamamaktan yakınmaktadır. Diğer yandan birçok birey de uzun süreler çalışmak ve konsantrasyonlarını devam ettirmek durumunda kalacakları zorunluluklarla iç içedir. Nöbet ve gece çalışmanın zorunlu haller olduğu askeriye, tıp, hemşirelik, pilotluk, uzun yol şoförlüğü gibi alanlarda uyku yoksunluğuna karşı direnç sağlanması bir zorunluluktur. Bu tür mesleklerin oluşturduğu kaçınılmaz uykusuzluk halini ve bunun sonucu olan kognitif bozulmaları en aza indirecek yaklaşımlarda bulunmak gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Ancak tüm dünyada bu alanda kullanılan yeterli sayıda etkili ve güvenli ilacın olmadığı dikkat çekmektedir. Bu bağlamda, nörolojik fonksiyonları destekleyici ve uyanıklığı artırıcı ilaçlar üzerindeki çalışmaların uzun yıllardan bu yana sürmekte olduğu bilinmektedir. Hatta bu yöndeki çalışmalar askeri performansı artırmak yönünde, ordular bünyesindeki araştırma ve geliştirme ajanslarından çok miktarda finansman almaktadır. Biz de bu amaçla, hayvan uykusuzluk modelinde nörolojik fonksiyonları destekleyici ve uyanıklığı artırıcı etkileri olduğunu öngördüğümüz iki yeni ajan üzerinde çalışmak istiyoruz. Bu ajanlar, Nikotinik alfa-7 reseptör pozitif allosterik modülatörü AVL-3288 ve AMPA reseptör pozitif allosterik modülatörü CX516’dır. Bu ajanların, zihinsel fonksiyonları yükseltici ve destekleyici etkisi çok sayıda çalışmada gösterilmiş hatta şizofreni gibi birkaç endikasyonda da faz çalışmasına geçilmiştir. Ancak bu ilaçların henüz uyku bozukluklarında veya uykusuz kalmaktan kaynaklanan bilişsel bozulmalardaki etkisi üzerinde yapılmış bir çalışma bilgimiz dahilinde yoktur. Çalışmamızda bu ajanların kognitif ve davranışsal etkileri, uykusuzluk kaynaklı bilişsel fonksiyon bozulmalarını geriye çevirebildiği bilinen ve farklı etki mekanizmalarına sahip olan Modafinil ve Kafein’in etkileri ile karşılaştırılacaktır.
Araştırmacıların bulundukları üniversite ve disiplinler: