Prof. Dr. Başak Ceyda Meço
meco@ankara.edu.tr
Moleküler Nörogenetik ve Nörofizyoloji
Aralarında şizofreni, otizm spektrum bozuklukları, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, özgül öğrenme güçlükleri ve entelektüel yetersizliğin bulunduğu bu bozukluklar, Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre hastalık yükü ve yanı sıra ekonomik kayıp bakımından dünya genelinde en önde gelen sağlık problemlerinden birini oluşturmaktadır. Ortaya çıkışında çok sayıda genetik ve çevresel faktörün birlikte rol oynadığı nörogelişimsel bozukluklar, mekanizmalarının tam olarak aydınlatılamamış olması, tanı koymada ve/veya takipte kullanılacak nesnel biyobelirteçlerin bulunmaması, çok azı için etkin tedavinin söz konusu olması ve ilaç geliştirme süreçlerinin yavaş ve pahalı olması gibi nedenler ile büyük güçlükler ile karşı karşıya olunan bir hastalık grubudur. Nörogelişimsel bozuklukların neden olduğu bu problemler ile baş edebilmede en etkin yaklaşım, söz konusu bozuklukların nasıl ortaya çıktığı ile ilgili sahip olduğumuz temel bilginin artırılmasıdır.
Laboratuvarımızın temel araştırma odağı “genlerden bilişsel işlevlere” yaklaşımı ile nörogelişimsel bozuklukların moleküler etiyolojilerini aydınlatmaktır. Bu bağlamda,
-
Nörogelişimsel bozukluklar ile ilişkili yeni aday (epi)genetik değişikliklerin tespit edilmesi
-
Multidisipliner bir bakış açısıyla ve detaylı klinik fenotiplendirme yaparak bilinen/yeni tanımlanmış (epi)genetik değişikliklerin genotip-fenotip ilişkilerinin ortaya konması
-
Bu değişikliklerin işlevsel önemlerinin aydınlatılması için hastalık hücre modellerinin oluşturulması
-
Yüksek bilişsel işlevler ile ilişkili (epi)genetik faktörlerin incelenmesi
konularında araştırmalarımız devam etmektedir.
GÜMÜŞ AKAY LAB
Prof. Dr. Güvem Gümüş Akay
ggumusakay@ankara.edu.tr
Filiz Çetinkaya (Doktora Öğr.)
filizogan@gmail.com
Biyolog Zeynep Ceren ÖZMEN (Uzun Dönem Stajyer)
Başak Doğa FİDANCI (Tübitak STAR Bursiyeri)
Mezunlar:
Dr. Burcu ÇEVİK, MSc
Yayınlar
Synaptic dysfunction in schizophrenia
Emre Mısır, Güvem Gümüş Akay
Synapse, e22276
2023/9
Laura Fusar-Poli, Lotta-Katrin Pries, Jim van Os, Gamze Erzin, Philippe Delespaul, Gunter Kenis, Juryen J Luykx, Bochao D Lin, Alexander L Richards, Berna Akdede, Tolga Binbay, Vesile Altınyazar, Berna Yalınçetin, Güvem Gümüş-Akay, etc.
Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry 113, 110440
Laura Fusar-Poli, Thanavadee Prachason, Gamze Erzin, Lotta-Katrin Pries, Natascia Brondino, Pierluigi Politi, Philippe Delespaul, Gunter Kenis, Jurjen J Luykx, Bochao D Lin, Alexander L Richards, Berna Akdede, Tolga Binbay, Vesile Altınyazar, Berna Yalınçetin, Güvem Gümüş-Akay, etc.
Psychiatry research 323, 115184
Cognitive functioning throughout adulthood and illness stages in individuals with psychotic disorders and their unaffected siblings
Velthorst E, Mollon J, Murray RM, de Haan L, Germeys IM, Glahn DC, Arango C, van der Ven E, Di Forti M, Bernardo M, Guloksuz S, Delespaul P, Mezquida G, Amoretti S, Bobes J, Saiz PA, García-Portilla MP, Santos JL, Jiménez-López E, Sanjuan J, Aguilar EJ, Arrojo M, Carracedo A, López G, González-Peñas J, Parellada M, Atbaşoğlu C, Saka MC, Üçok A, Alptekin K, Akdede B, Binbay T, Altınyazar V, Ulaş H, Yalınçetin B, Gümüş-Akay G, et al.
Mol Psychiatry. 2021;10.1038/s41380-020-00969-z
Examining the independent and joint effects of genomic and exposomic liabilities for schizophrenia across the psychosis spectrum
Pries LK, Dal Ferro GA, van Os J, Delespaul P, Kenis G, Lin BD, Luykx JJ, Richards AL, Akdede B, Binbay T, Altınyazar V, Yalınçetin B, Gümüş-Akay G, et al.
Epidemiol Psychiatr Sci. 2020;29:e182
Evidence, and replication thereof, that molecular-genetic and environmental risks for psychosis impact through an affective pathway
van Os J, Pries LK, Ten Have M, de Graaf R, van Dorsselaer S, Delespaul P, Bak M, Kenis G, Lin BD, Luykx JJ, Richards AL, Akdede B, Binbay T, Altınyazar V, Yalınçetin B, Gümüş-Akay G, et al.
Psychol Med. 2020;1-13
A replication study of JTC bias, genetic liability for psychosis and delusional ideation
Cécile Henquet, Jim Van Os, Lotta K Pries, Christian Rauschenberg, Philippe Delespaul, Gunter Kenis, Jurjen J Luykx, Bochao D Lin, Alexander L Richards, Berna Akdede, Tolga Binbay, Vesile Altınyazar, Berna Yalınçetin, Güvem Gümüş-Akay, etc.
Psychological medicine 52 (9), 1777-1783
Neuronal network dysfunction in a model for Kleefstra syndrome mediated by enhanced NMDAR signaling
Frega M, Linda K, Keller JM, Gümüş-Akay G, et al.
Nat Commun. 2019;10(1):4928
White Noise Speech Illusions: A Trait-Dependent Risk Marker for Psychotic Disorder?
Schepers E, Lousberg R, Guloksuz S, Pries LK, Delespaul P, Kenis G, Luykx JJ, Lin BD, Richards AL, Akdede B, Binbay T, Altınyazar V, Yalınçetin B, Gümüş-Akay G, et al.
Front Psychiatry. 2019;10:676
Pries LK, Lage-Castellanos A, Delespaul P, Kenis G, Luykx JJ, Lin BD, Richards AL, Akdede B, Binbay T, Altinyazar V, Yalinçetin B, Gümüş-Akay G, et al.
Schizophr Bull. 2019;45(5):960-965
Replicated evidence that endophenotypic expression of schizophrenia polygenic risk is greater in healthy siblings of patients compared to controls, suggesting gene-environment interaction. The EUGEI study
van Os J, Pries LK, Delespaul P, Kenis G, Luykx JJ, Lin BD, Richards AL, Akdede B, Binbay T, Altınyazar V, Yalınçetin B, Gümüş-Akay G, et al.
Psychol Med. 2020;50(11):1884-1897
Examining the independent and joint effects of molecular genetic liability and environmental exposures in schizophrenia: results from the EUGEI study
Guloksuz S, Pries LK, Delespaul P, Kenis G, Luykx JJ, Lin BD, Richards AL, Akdede B, Binbay T, Altınyazar V, Yalınçetin B, Gümüş-Akay G, et al.
World Psychiatry. 2019;18(2):173-182
Psychometric liability to psychosis and childhood adversities are associated with shorter telomere length: A study on schizophrenia patients, unaffected siblings, and non-clinical controls
Çevik B, Mançe-Çalışır Ö, Atbaşoğlu EC, Saka MC, Alptekin K, Üçok A, Sırmatel B, Gülöksüz S, Tükün A, van Os J, Gümüş-Akay G.
J Psychiatr Res. 2019;111:169-185
Son Güncelleme : 28.06.2024